Het Nederlandse bedrijf Thorizon heeft deze maand een investering van €12,5 miljoen ontvangen van een groep private en publieke investeerders. Thorizon richt zich op het ontwikkelen van een thoriumreactor: dit is een nieuw soort kernreactor die dezelfde voordelen biedt als conventionele kernreactoren (veel energie, stabiele levering, vrijwel geen CO2-uitstoot) maar een aantal belangrijke nadelen mitigeert. Zo worden de grootste potentiële problemen rondom kernrampen en zeer langdurig radioactief afval grotendeels uitgesloten, dankzij de inherent ander soort werking.
Extra voordelig aan de ‘thorium gesmolten zout-reactor’ van Thorizon, zoals deze volledig heet, is het feit dat deze naast het metaal thorium ook bestaand radioactief afval gebruikt als brandstof. Daarmee lost het ook een deel van het probleem met reeds vrijgekomen langdurig radioactief afval op. Doel is om de reactor in 2035 te kunnen presenteren.
De oprichters van Thorizon hebben zich afgesplitst van NRG, de organisatie die onder andere achter de nucleaire reactor in Petten zit. Met NRG wordt nog steeds nauw samengewerkt, evenals met andere vooraanstaande branchepartijen en onderzoeksinstituten. Met EPZ, exploitant van de kerncentrale in Borssele, wordt onderzocht of de reactor uiteindelijk in Borssele geplaatst kan worden. De investeerders achter de miljoeneninjectie zijn o.a. Positron Ventures (durfkapitaal), Invest-NL (impactinvesteerder), Huisman (leverancier) en twee provinciale investeringsfondsen (PDENH uit Noord-Holland en Impuls Zeeland).
Behoefte aan uitstootvrije, maar ook stabiele energieproductie
De huidige ontwikkelingen in de wereld zetten steeds meer druk op de noodzaak voor andere inrichting van de energievoorziening in Nederland. Klimaatverandering, grotendeels het gevolg van het gebruik van fossiele brandstoffen, leidt tot droogte, hitte en migratiestromen. Afhankelijkheid van externe leveranciers van belangrijke fossiele brandstoffen zoals aardgas en aardolie is kwetsbaar gebleken met het afknijpen van de gasleveringen door Rusland. De hoge energieprijzen leiden mede tot inflatie en armoede.
Het terugdringen van de vraag naar fossiele brandstoffen in Nederland is een enorme opgave. Op het gebied van elektriciteit wordt bijna geheel ingezet op windmolenparken en zonnepanelen als vervangers van de conventionele elektriciteitscentrales. Het fluctuerende aanbod van deze productiemiddelen, omdat zij afhankelijk zijn van het weer, levert echter weer nieuwe problemen op, die op korte termijn nog niet kunnen worden opgelost. In de praktijk worden kolen- en aardgascentrales nog veelvuldig ingezet voor een stabiel aanbod van elektriciteit.
Thoriumreactor: toekomst van kernenergie?
Er gaan steeds meer stemmen op om, naast zonne- en windenergie, ook in te zetten op kernenergie. Dit is een stabiele en zelf aanstuurbare manier van opwekken van energie, waarbij vrijwel geen broeikasgassen vrijkomen. Er bestaan echter ook bezwaren tegen de manier waarop nu op grote schaal kernenergie wordt opgewekt. Dit gebeurt door middel van kernsplijting, waarbij radioactief afval vrijkomt. Dit afval is weliswaar klein in volume ten opzichte van andere soorten afvalstromen, maar kan in de extreemste gevallen meer dan 100.000 jaar radioactief blijven en dus een veilige opslag vereisen. Critici vinden het immoreel, onrealistisch en kosteninefficiënt om deze verantwoordelijkheid op vele toekomstige generaties af te schuiven.
Daarnaast bestaat er bij de huidige typen reactoren voor kernsplijting het risico op meltdowns, waarbij mogelijk radioactieve straling in de omgeving kan vrijkomen. Hoewel dit risico bij de moderne centrales zeer klein is, kunnen ongevallen bij de extreemste scenario’s (zoals een tsunami, of een oorlog) niet helemaal worden uitgesloten.
Een gesmolten zout-thoriumreactor maakt ook gebruik van kernsplijting, maar werkt op bepaalde punten zodanig anders, dat er veel minder radioactief afval vrijkomt, en dat er geen meltdown kan plaatsvinden. Zo functioneert de reactor op omgevingsdruk, zodat er geen ontploffingsgevaar is. Ook stopt de productie door het gebruik van gesmolten zout vanzelf zodra de temperatuur te hoog wordt, en is daarna passieve koeling voldoende. In plaats van verrijkt uranium wordt thorium als brandstof gebruikt, dat ter plekke wordt omgezet in een uraniumisotoop. Hierdoor komt er veel minder radioactief afval vrij, dat bovendien ten hoogste 300 jaar radioactief blijft: een groot verschil met de meer dan 100.000 jaar bij nu gangbare centrales.
Ontwikkeltijd
Thorizon is lang niet het enige bedrijf dat werkt aan de ontwikkeling van thoriumreactoren. Thorizon hoopt zelf in 2035 hun eerste reactor met een vermogen van 250GW gereed te hebben. Behalve deze nieuwe techniek voor kernsplijting, wordt o.a. bij het grote internationale project ITER in Frankrijk ook hard gewerkt aan kernfusie. Bij die veelbelovende techniek is een nog langere realisatietermijn voorzien.
Gezien de tijdsdruk die er staat op het tegengaan van actuele problematiek als gevolg van het gebruik van fossiele brandstoffen, zal moeten blijken of deze technieken nog op tijd komen of voorbijgestreefd worden door sneller beschikbare oplossingen.